W Święto Flagi cz. 1

Barwy Polski i barwy Elbląga – przypadkowa, ale jakże piękna zbieżność.

Gdy mijamy elbląski Urząd Miejski, naszą uwagę przykuwają dwie powieszone na ratuszowej wieży flagi: flaga Polski i flaga Elbląga. Są one do siebie podobne, bo obie są biało-czerwone. Tak bowiem złożyło się, że barwy Polski i barwy miasta Elbląga są takie same. Ale to tylko piękny przypadek, bowiem geneza i symbolika tych barw są różne. A, że trzeba o tym opowiedzieć, niech świadczy ta oto drobna anegdota: Gdy po raz pierwszy, w roku 1993 na sali obrad Rady Miejskiej powieszono flagę Elbląga, pewna ważna osoba żachnęła się i zarzuciła władzom miasta profanację flagi państwowej. No cóż, Elbląg użył tej flagi po raz pierwszy od 50 lat. 50 lat, to więcej niż jedno pokolenie. Ale cóż to znaczy w 750 letniej historii miasta. Miasta z biało-czerwoną flagą.

***

„I nigdy nie będziesz biała,

i nigdy nie będziesz czerwona,

zostaniesz biało-czerwona

jak wielka zorza szalona,

czerwona jak puchar wina,

biała jak śnieżna lawina,

najukochańsza, najmilsza,

biało-czerwona”.

 „Pieśń o fladze” Konstanty Ildefons Gałczyński napisał w roku 1944 w obozie Altengrabow. Pieśń ta powstała w najtrudniejszym dla Polski i Polaków okresie, gdy symbole narodowe miały charakter relikwii i świętości. Powstanie Warszawskie, bitwa pod Monte Cassino, walka o niepodległość... Nawet najmniejszy znaczek na kurtce w kolorach bieli i czerwieni otaczany był czcią. W czasach PRL-u, w Poznaniu w roku 1956, w Gdańsku i Gdyni w roku 1970, czy 10 lat później, gdy rodziła się Solidarność, flaga narodowa była symbolem wolności, niepodległości i niezależności od znienawidzonej władzy. Biel i czerwień to także barwy znaczka „Solidarności”. Każdy strajk, czy akcję protestacyjną w  latach 80-tych i 90-tych oznaczano wieszaną na bramie strajkującego zakładu narodową flagą. Gdy wybiliśmy się wreszcie na niepodległość stało się to nawet karykaturalne i wręcz niesmaczne. Zwłaszcza, że długo obowiązywały przepisy ograniczające używanie symboli narodowych. Dziś jest inaczej – od 10 kwietnia 2004r. obowiązuje ustawa, która pozwala na eksponowanie flagi narodowej codziennie i w dowolnym miejscu, nawet na prywatnym balkonie. Warunkiem jest tylko otoczenie jej należną czcią.

Dziś flagi narodowe powiewają nad dachami urzędów państwowych i samorządowych, przy wejściach do przedsiębiorstw i na prywatnych posesjach. Są nieodłącznym atrybutem kibiców sportowych. Zabierane są na wycieczki zagraniczne i audiencje w Watykanie. Ale jak mało ludzi wie, od kiedy Polacy jednoczą się pod biało-czerwoną i co te barwy oznaczają. Dziwne, ale nie uczono o tym w szkole. Enigmatycznie mówiono, że czerwień – to krew, a biel – niewinność. A przecież symbolika polskich barw jest nieprzypadkowa i ma swoje podłoże historyczne. Barwy narodowe zostały ustanowione w sposób jak najbardziej formalny, a ich kolejność na fladze w każdym jej położeniu ma istotne znaczenie.           Kolor biały – to kolor orła – będącego godłem Polski. To również kolor Pogoni, rycerza galopującego na koniu, będącego godłem Litwy. Oba te godła prezentowane były na czerwonych tłach tarczy herbowej. Stąd biały kolor, będąc ważniejszym jest na fladze u góry, ponad kolorem tła – czerwienią. Takie oto polskie barwy narodowe z ich symboliką Sejm Królestwa Polskiego uchwalił 7 lutego 1831 r., a więc w czasach, gdy Polski nie było na europejskiej mapie, a jej najdzielniejsi synowie walczyli w powstaniu listopadowym o niepodległość ojczyzny. Specjalna ustawa określająca barwy narodowe jako sprawę nadrzędną otrzymała takie brzmienie:

„Izba senatorska i poselska po wysłuchaniu Komisyi Sejmowych zważywszy potrzebę nadania jednostajnej odznaki, pod którą winni łączyć się wszyscy Polacy, postanowiły i stanowią: Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.”

Ale biel z czerwienią zaistniały już 3 maja 1792r., gdy w rocznicę Konstytucji 3 Maja polskie patriotki czerwone suknie przepasały białymi szarfami. Podczas powstania listopadowego polskie wojsko wystąpiło już z biało-czerwonymi wojskowymi kokardami. Mówiono wtedy, że biel symbolizuje „dobro i czystość narodu polskiego”, a czerwień „dostojność i majestat władców Polski”. W heraldyce biel jest oznaką czystości, uczciwości, lojalności, pokory i szlachetności. Czerwień oznacza dzielność, żarliwość i poświęcenie.

A zatem obok genezy barw Polski czyli białego orła i Pogoni oraz czerwonych tarcz herbowych Polski i Litwy powinniśmy znać ich symbolikę jako najpiękniejsze cechy, które powinny przyświecać życiu każdego Polaka. Biel i czerwień w różnej konfiguracji towarzyszyły polskim wojskom od przełomu XIII i XIV wieku, gdy na czerwonym sztandarze malowano białego orła. Jednak oficjalnie jako symbol państwowy uznane zostały dopiero w roku 1919.

Juliusz Marek