Kawiarenka Clio: Jan Amos Komeński w Elblągu

Naszym gościem będzie dr Manfred Richter, pastor kościoła ewangelickiego. W młodości studiował filozofię, teologię i pedagogikę. Jest autorem licznych publikacji na temat pedagogiki osób dorosłych, sztuki, zwłaszcza miejsca sztuki w przestrzeni sakralnej, Kościoła ewangelickiego, ekumenizmu i komeniologii. Komeniologia jest uznanym terminem dociekań naukowych odnoszących się do dorobku Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670). Nasz Gość jest współzałożycielem i członkiem zarządu niemieckiego Towarzystwa im. Komeńskiego, powołanego do życia w 1992 r. Pan Richter jest wielkim przyjacielem Polski i orędownikiem dialogu międzynarodowego i międzyreligijnego. Razem z rodziną często odwiedza nasz kraj.  Jego żona Heidi wraz z grupą uczniów berlińskiego Ewangelickiego Gimnazjum pracowała w charakterze wolontariuszki w Muzeum Obozu Stutthof. Dr Manfred Richter uczestniczył w wielu projektach z zakresu kultury w Polsce. Od dziesięciu lat współpracuje z Uniwersytetem Przyrodniczo-Humanistycznym w Siedlcach (wcześniej Akademia Pedagogiczna). Brał udział w organizowanych przez tę uczelnię sympozjach poświęconych Komeńskiemu, jest autorem przyczynków w serii wydawniczej Studia Comeniana Sedlcensia  i wydanej przez uczelnię w 2013 r. monografii poświęconej wkładowi Komeńskiego colloquium charitativum: Dążenia ekumeniczne w XVII-wiecznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów – wkład Jana Amosa Komeńskiego w przygotowanie „Colloquium Charitativum” w Toruniu w 1645 roku oraz wydanej w ubiegłym roku publikacji, przetłumaczonej na język polski: Jan Amos Komeński. Zarys życia i działalności (wydanej nakładem w Instytutu Kultury Regionalnej i Badań Literackich, Colloquia Litteraria Sedlcensia T.XIX)  M. in. fragmenty dotyczące pobytu Komeńskiego w Elblągu, zgodnie z intencją Autora, zostaną omówione podczas planowanego spotkania.

Jan Amos Kodeński (1592-1670), Czech, duchowny protestancki, jeden z przywódców Braci Czeskich, po przymusowej emigracji spowodowanej prześladowaniem religijnym osiadł w Polsce (1628-1657). Przez większą część tego okresu pracował w Lesznie, gdzie powstały jego główne dzieła. Komeński to jeden najwybitniejszych myślicieli i teoretyków pedagogiki i dydaktyki nowożytnej Europy. Twórca tzw. „pampedii” – teorii  powszechnego kształcenia wszystkich, o wszystkim i przez całe życie. Dzięki stworzonej teorii stał się prekursorem współczesnej dydaktyki i koncepcji powszechnego systemu szkolnictwa. Myśl ta stała się podstawą sformułowanej przez niego „pansofii” teorii filozoficzno-teologicznej, która zakładała odrodzenie ludzkości dzięki wspólnej tradycji biblijnej, tolerancji religijnej oraz uniwersalnej wiedzy (uniwersalne szkoły, towarzystwa naukowe, a nawet uniwersalny język). Był przekonany, że naprawa wychowania  jest nadzieją na naprawę świata. W Polsce, niestety, został bardziej zapamiętany jako protagonista Szwedów podczas „potopu”. Dużo podróżował, w latach 1642-1648 przebywał w Elblągu, gdzie przez pewien okres był zatrudniony w elbląskim Gimnazjum i udzielał lekcji prywatnych. Niektóre z jego słynnych już w tym czasie zaleceń pedagogicznych próbowano zastosować w elbląskiej szkole. Wiadomo, że korzystano w niej z podręczników Komeńskiego. M. in w młodszych klasach stosowano opracowany przez niego słynny podręcznik do nauki języka łacińskiego. Zasadniczym, jak się wydaje,  zajęciem Komeńskiego podczas pobytu w Elblągu były przygotowania do udziału w słynnym „colloquium charitativum” w Toruniu, zwołanym przez króla Władysława IV, które odbyło się w 1645 roku. Było to niezwykłe przedsięwzięcie, kiedy w Europie targanej wydarzeniami tzw. wojny trzydziestoletniej zwołano zjazd katolików, luteran, kalwinistów, którzy w „braterskim dialogu” chcieli ustalić podstawy jedności wiary i osiągnąć pokój religijny.

Serdecznie zapraszamy, wstęp wolny.

Autor: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu